Winterbescherming: wanneer en hoe?
Wanneer gebruik je winterbescherming?
Rond de winter krijgen wij weer veel vragen omtrent vorst, winterhardheid en winterbescherming. Onderwerpen die voor elke situatie weer anders zijn. Daarom proberen we via dit artikel meer duidelijkheid te scheppen omtrent deze vragen. Zo bespreken we kort hoe elk soort moet worden verzorgd in de winter. Mocht dat niet genoeg zijn, dan staat hieronder een handleiding om je palm of boomvaren in de winter in te pakken.
De kou in combinatie met wind is erg belangrijk. Een plant heeft liever een kraakheldere nacht met -12 dan 2 dagen lang -8 in combinatie met windkracht 6 uit het oosten. De gevoelstemperatuur kan dan veel kouder zijn. Dit werkt door op de eventuele winterbescherming. Door de ijzige wind kan de plant veelal ook uitdrogen. Als wij schrale lippen hebben als mens in het koude weer ga er dan maar vanuit dat planten het ook zwaar hebben. Boomvarens kunnen bijvoorbeeld door de droge vrieskou gewoon uitdrogen. Veel mensen denken dat dat ze niet tegen de kou kunnen, maar hier heb je dus een voorbeeld wat oostenwind doet in combinatie met kou.
Kort samengevat: De reden dat wij dus conservatief op de website hebben staan beschermen vanaf een bepaalde temperatuur i.p.v winterhard tot ... geeft aan dat alleen een minimumtemperatuur niet veel zegt. Overige factoren spelen ook mee. Zoals:
- Ligt er een dik pak sneeuw? (kan isolerend werken voor de grond, maar direct op het blad is het weer anders)
- Daalt de temperatuur vroeg in de ochtend even tot een ver minimum met overdag zon of is het dagenlang in die nacht dezelfde temperatuur met overdag geen zon en temperaturen rond het vriespunt?
- Is de kou in combinatie met een krachtige droge oostenwind of is het een windstille kraakheldere nacht.
- Opgegeven temperaturen gelden voor planten in de volle grond. Een plant of palm in een pot is veelal veel kwetsbaarder omdat een pot helemaal kan bevriezen. Bij een vorst van -10 van bijvoorbeeld 2 dagen is de vorst 10-15 cm diep. Hieronder kunnen wortels nog steeds niet bevroren zijn. Bij een pot is dat anders.
Verassingseffect:
Al een aantal jaren moet ik vaak klanten wijzen op het feit dat een bepaalde palm of plant niet winterhard is en je hem dus beter als kuipplant kunt houden. Een veel gehoord gezegde is dan: zo koud wordt het niet meer in Nederland. Maar je hebt maar 1 of 2 nachten met uitschieters nodig om je mooie plant teniet te laten gaan zonder zorg. Nu na een aantal jaren geen strenge winter gehad te hebben, zullen dus veel mensen verrast worden. Voorkomen is beter dan genezen. Hieronder een aantal tips die je toch nog kunt uitvoeren zonder dat je vooraf goed bent voorbereid met bijvoorbeeld klaarliggende winterbescherming. Sommige planten zijn te mooi om nog even snel die extra aandacht te geven!
Per plant:
Bananen:
Bij Musa basjoo en sikkimensis zal de stam bij -5 veelal niet boven in de stam meer uitlopen, maar van onderen uit, zonder bescherming. Er zijn mensen die er nog wel eens gaas of een buis omheen doen en die volproppen met stro. Maar wordt het -10 dan moet deze plant het in het voorjaar het toch hebben van uitloop van onderen uit. Belangrijk is dat u bladafval (liefst eiken bladeren), houtsnippers, oude dekens, dennentakken of noem het maar op (in een verrassing situatie komt alles van pas) rondom de stammen legt. Dit zorgt ervoor dat de rizoom die onder in de grond zit niet bevriest zodat deze weer kan uitlopen. Voor bananen in pot zie boven.
Boomvarens:
Dicksonia antarctica en de Cyathea australis kunnen aardig wat hebben. Blad wordt bruin bij -4/-5. Knip deze ongeveer 20 cm boven de stam af. Het tere punt is de kruin. Prop die zo vol mogelijk met stro en/of bladeren. Wikkel dan klimaatdoek/dekens etc. eromheen. Daarna kunt u dan nog eens daaromheen noppenfolie doen en tape eromheen. Dit kan alleen bij boomvarens. Gebruik nooit plastic of ander niet luchtdoorlatend materiaal bij palmen. Laat de onderkant van noppenfolie ruim 30 cm rond de stam zodat de wortels eronder niet bevriezen.
Palmen:
Veel palmen zijn enigszins winterhard, maar bij extreem koud weer en hoge vochtigheid is het raadzaam om ze naar een beschutte plek te verplaatsen. Bescherm palmen in potten door ze samen te zetten en zorg ervoor dat zowel de potten als de planten beschermd zijn tegen uitdroging en de oostenwind, vooral omdat de wortels bij bevriezing geen sap kunnen transporteren. Bij strenge vorst is het aan te bevelen om rond de stam wat mulch aan te brengen voor extra isolatie, en veel tuiniers maken gebruik van winterbescherming voor optimale bescherming.
Trek de bladeren samen en bind ze vast om het kwetsbare punt waar de nieuwe groei verschijnt – de speerpunt van de palm – te beschermen. Niet alleen de bladeren, maar ook het bovenste gedeelte van de stam heeft bescherming nodig. Gebruik hiervoor speciale winterbeschermingsmaterialen zoals klimaatdoek, een rietmat, of een isolerende (maar ademende!) deken om de palm door de koude maanden heen te helpen.
Olijfbomen:
Olijfbomen staan vaak in een pot. Probeer de pot te verplaatsen naar een beschutte hoek en bescherm ook de pot. Voor het beschermen van de bladeren kun je winterbescherming, klimaatdoek en warme dekens gebruiken. Vooral als het waait, is het belangrijk het blad te beschermen.
Hoe pas je winterbescherming toe?
Hier kunt u zien op welke manier u het beste uw palmen en overige exoten door de winter kunt krijgen. Op de juiste manier heeft u gelijk al weer in het voorjaar veel plezier van uw exoten.
Bekijk hier een voorbeeld video om te zien hoe winterbescherming toegepast kan worden (opent in een nieuw tabblad).
Het beschermen van Palmen
1. Strooi vanaf begin september tot maximaal eind oktober kalimagnesia. Een hoogwaardige plantversterker die met name de celwand dikker maakt. Ideale mix met de juiste balans die ervoor zorgt dat kalium- en magnesiummagnaat op de juiste manier worden opgenomen. Deze formule zorgt ervoor dat uw plant veel beter de winter doorkomt. Voorkomen is beter dan genezen. 
2. Veelal worden de bladeren zelf goed beschermd, maar wordt de basis van de plant vergeten: het wortelgestel. Een palm moet het veelal hebben van zijn nieuwe dikke wortels die telkens weer vanuit de stam worden gegenereerd. Hierdoor liggen ze veelal dicht aan de oppervlakte. Wortels van een Trachycarpus fortunei kunnen al beschadigd raken bij temperaturen rond de minus 8 graden Celsius. Veel eerder dus dan de bladerkroon. Een veel gemaakte fout is dan ook dat een palm te snel wordt uitgepakt terwijl de wortels nog half bevroren zijn. Hierdoor ontstaat uitdroging omdat het wortelgestel nog geen water kan opnemen. Palmen in pot zijn zeer zeker ook kwetsbaar en dienen bij -8 of meer wel beschermd te worden door onze winterbescherming voor potten. Om wortelbeschadiging door vorst te voorkomen, is het aan te raden om eerst een mulchlaag aan te brengen en deze af te dekken met de speciale Wortelbeschermer. 
3. Bind daarna de bladeren bij elkaar. Palmbladeren kunnen relatief lang tegen weinig of geen licht. Pas op welk touw hiervoor gebruikt wordt, omdat anders beschadigingen aan steel en blad optreden. Het beste kunt u hiervoor boom- of bindtouw (elastisch) nemen. 
4. Om de hele strenge winters te overleven is uit mijn eigen ervaring gebleken dat opgerold klimaatdoek toch de beste winterbescherming is van alles. Dit synthetische klimaatdoek zorgt ervoor dat er geen vocht wordt opgenomen, in tegenstelling tot bijvoorbeeld vliesdoek wat na verloop van tijd toch vocht opneemt. Het is meer luchtig en de plant krijgt veel minder snel last van schimmel. Het product is op elke manier te vormen en geeft daardoor elke plant zijn eigen gewenste bescherming. 
5. Het geheel kunt u afdekken met een van onze verschillende merken plantenhoezen of palmbeschermers. Een rietmat doet ook wonderen en staat zeer natuurlijk in de tuin. 
6. Omdat een palm het vaak moet hebben van zijn nieuwe wortels die vanuit de stam groeien waaruit weer de bladerkroon ontstaat is het van belang dat het wortelgestel in het voorjaar snel en goed op gang komt. Door de mulchlaag tijdig rond de stam te verwijderen (eronder is de grond niet bevroren), kunt u eerder u bladeren uitpakken en warmt de grondtemperatuur rond de stam ook veel sneller op. Het is raadzaam om dan palmbooster bij de stam te gieten, zodat de wortels extra gestimuleerd worden. Want zonder wortels kan de palm ook geen mest opnemen.
Het beschermen van Boomvarens en meer gevoelige exoten
1. Gebruik hiervoor het synthetische klimaatdoek ruim voldoende en vergeet vooral niet dit ook extra in de kruin te proppen. 
2. Breng ook hier weer een goeie mulchlaag aan rond de stam. 
3. Voor Cyathea soorten, gevoelige Dicksonia soorten en overige gevoelige palmen kan men de zelf regulerende warmtekabels aanbrengen. Verkrijgbaar in verschillende maten met ingebouwde thermostaat die zijn warmte afgeeft waar het nodig is. Daardoor is het een energiezuinige kabel. De goedkopere warmtekabels die je aan kunt sluiten op de digitale thermostaat werken uiteraard ook. 
4. Belangrijk is om de mulchlaag weer af te dekken met de wortelbeschermer en eventueel extra met noppenfolie. 
5. Het geheel kan dan weer afgedekt worden met een plantenhoes, rietmat of iets dergelijks. 
Terug naar boven
